Yenileme Fonu Uygulaması Muhasebe Kayıtları

Yenileme fonunda muhasebe kayıtları, bir örnek üzerinde izah edilebilir:

ÖRNEK:

... Makine ve Otomotiv A.Ş. maliyet bedeli 10.000.000.000 TL birikmiş amortismanı TL olan makineyi 20.09.1998 tarihinde 16.000.000.000 TL’ye satmış ve satıştan doğan kârı şirketin almış olduğu genel kurul kararı doğrultusunda yenileme fonu hesabına almıştır (Örneğimizde geçici vergi dönemleri ihmal edilmiştir.).

Bu durumda makinenin satışı ve yenileme fonu ayrılmasına ilişkin yevmiye kaydı şu şekilde olacaktır:

–––––––––––– 20.09.1998 ––––––––––––

100 KASA HESABI                                                     17.500.000.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                          5.000.000.000

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZ.                                                         10.000.000.000

391 HESAPLANAN KDV                                                                       1.500.000.000

679 DİĞER OLAĞAN DIŞI

       GELİR VE KÂRLAR                                                                       11.000.000.000

(Makinenin Satılması)

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

679 DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR

       VE KÂRLAR                                                          11.000.000.000

549 ÖZEL FONLAR                                                                               11.000.000.000

549.01 Yenileme

            Fonu  11.000.000.000

(Yenileme Fonu Ayrılması)

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

Şirket 12.04.1999 tarihinde 30.000.000.000 TL’ye yeni bir makine satın almıştır. Söz konusu makine için % 20 oranı üzerinden 6.000.000.000 TL amortisman ayrılacak ve bu amortismanın tamamı yenileme fonundan mahsup edilecektir.

Konuya ilişkin yevmiye kayıtları aşağıdaki gibidir:

–––––––––––– 12.04.1998 ––––––––––––

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR                        30.000.000.000

191 İNDİRİLECEK KDV                                                4.500.000.000

100 KASA                                                                                               34.500.000.000

(Yeni Makine Alınması)

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

- 1999 yılı amortismanının fondan mahsubuna ilişkin kayıt ise aşağıdaki şekilde olacaktır:

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

549 ÖZEL FONLAR                                                       6.000.000.000

549.01 Yenileme Fonu       6.000.000.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN.                                                          6.000.000.000

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

- 2000 yılı amortismanına mahsup işlemi ise aşağıdaki şekilde olacaktır. Örneğimizde yenileme fonunda (11.000.000.000–6.000.000.000=) 5.000.000.000 TL kalmıştır.

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

549 ÖZEL FONLAR                                                       5.000.000.000

549.01 Yenileme Fonu       5.000.000.000

796 AMORTİSMAN VE

       TÜKENME PAYLARI                                               1.000.000.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN.                                                          6.000.000.000

––––––––––––––––  /  –––––––––––––––

VI- SONUÇ

Yazımızda işletmelerin aktifinde yer alan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından elde edilen karın tekrar yatırımlara dönüşmesini ve de yeni bir iktisadi kıymet alımını sağlama amacına yönelik olarak VUK’un 328 ve 329. maddelerinde düzenlenen yenileme fonu müessesesi ele alınarak, bilhassa yenileme fonunda üç yıllık sürenin hesaplanmasında kanunlarda açık bir hükmün ve düzenlemenin bulunmamasının bazı tereddütleri ve görüşleri gündeme getirdiği hususlarında açıklamalarda bulunulmaya çalışılmıştır.

Bizce yenileme fonu uygulamasında üç yıllık sürenin hesaplanmasında Bakanlığın net görüşünü içeren bir tebliğ yayımlaması, hem mali idare hem de yargının iş yükünü hafifleterek tereddütleri asgariye indirecektir.