Numune Mal Alımı-Satımı Muhasebe Kaydı

I- GİRİŞ

İşletmeler halen satışını yaptıkları veya piyasaya yeni çıkardıkları bir ürünün tanıtımını sağlamak amacıyla numune mallar üretmekte ve bu malları da ayrıca bir bedel talep etmeksizin mevcut veya potansiyel müşterilerine vermektedirler.

Özellikle ilaç üretimi sektöründe doktorlara verilen numune ilaçların üretimi ile tekstil sektöründe renkli, baskılı, konfeksiyonlanmış malların numune olarak üretilmesi çok yaygındır. Tekstilde üretilen bu numunelerin müşterilere ücretsiz gönderilmesiyle satış olanakları yaratılmaya çalışılır.

II- NUMUNE MALLARIN ÖZELLİKLERİ

Numune kelimesi 50 Sıra No.lu KDV Genel Tebliği’nde ; “Diğer taraftan, firmalar halen satışını yaptıkları veya piyasaya yeni çıkardıkları bir ürünün tanıtımını sağlamak amacıyla numune mallar üretmekte ve bu malları da ayrıca bir bedel tahsil etmeksizin vermektedirler. Ana malın bütün özelliklerini taşımakla birlikte, satışa konu edilemeyecek bir miktarla sınırlı olan ve üzerinde “numunedir, parayla satılamaz, vb. “ibareleri taşıyan bu mallar…” şeklinde tanımlanmıştır.

III- VERGİ KANUNLARINDA NUMUNELER

Numunelere ilişkin düzenlemelerden birincisi KDV Kanunu 50 Sıra No.lu Genel Tebliğ’inde düzenlenmiştir. Buna göre numuneler için katlanılan (yüklenilen) tüm KDV’nin indirim konusu yapılabileceği belirtilmektedir (KDV Kanunu 50 No.lu Genel Tebliği).

İkinci düzenlemeyi ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/1. maddesinde bulmaktayız. Bu maddeye göre numuneler için katlanılan maliyetlerin, ilgili mali yılın gideri olarak dikkate alınması gerekmektedir (GVK md. 40/1).

Buna göre;  işletmeler tarafından verilen numune malların ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması, satışa konu olmayacak şekilde verilmesi ve ayrıca numune malların üzerine firmanın unvanı ve para ile satılamayacağını belirten bir şerh koyulması kaydıyla bu mallar için yüklenilen KDV’lerin tamamı indirim konusu yapılacaktır. Bu mallar için ödenen bedellerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/1. maddesi gereği sadece gider olarak dikkate alınacağı da doğaldır .

 

IV- NUMUNELERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Numuneler asıl malların özelliklerini taşımakla birlikte satışa konu edilemeyecek miktarda işletme içerisinde üretilebilir veya dışarıda fason olarak üretilebilirler. İki biçimde de bu tür malları 157- Diğer Stoklar hesabında izlemekte yarar bulunmaktadır.

Numune malları işletme içerisinde üreten firmalar, özellikle tekstil firmalarının konfeksiyon sektöründe ayrı bir “Numune Gider Yeri” oluşturdukları gözlenmektedir. Bu durumda numune gider yerinde tahakkuk eden tüm giderleri pazarlama, satış ve dağıtım gideri olarak muhasebeleştirmek gerekecektir.

ÖRNEK:

Numunelerin İşletme İçerisinde Üretilmesi

a- Ayyıldız Konfeksiyon Ltd. Şirketi Mayıs 20XX döneminde 100 TL’lik kumaş, 200 TL’lik direkt işçilik gideri ve 300 TL’lik genel üretim gideri tüketerek numune gider yerinde farklı renk ve modellerden 1200 adet t-shirt üretmiştir.

b- Bu numunelerin 1000 tanesi 50 TL + % 18 KDV kargo gideri ile yurt dışındaki firmalara gönderilmiştir.

ÇÖZÜM:

a- Numune Gider Yerinde 1200 Adet T-Shirt Üretilmesine İlişkin;

- Malzeme alımı,

- Malzeme tüketimi,

- Direkt işçilik tahakkuku,

- Genel üretim giderleri tahakkuku,

- Yansıtma kaydı,

- Numunelerin stok hesabına alınma kaydı aşağıdaki gibi yapılabilir.
 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
150 İLK MADDE VE MALZEME	100
191 İNDİRİLECEK KDV	18
320 SATICILAR		118
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME	100
150 İLK MADDE VE MALZEME		100
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

  

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ	200
335 PERSONELE BORÇLAR
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR		200
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜV. KESİNTİLERİ
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
730 GENEL ÜRETİM GİDERİ	300
381 GİDER TAHAKKUKLARI
373 MALİYET GİDER KARŞILIĞI		300
100 KASA
391 HESAPLANAN KDV
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
151 YARI MAMULLER - ÜRETİM	600
711 DİMM YANSITMA		100
721 DİG YANSITMA		200
731 GÜG YANSITMA		300
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
157 DİĞER STOKLAR	600
151 YARI MAMULLER - ÜRETİM		600
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

b- Numunelerin Kargo ile Gönderilmesi ve Pazarlama Gideri Olarak Kaydedilmesi,

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERİ	50
191 İNDİRİLECEK KDV	9
100 KASA		59
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERİ	500
157 DİĞER STOKLAR		500
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Numunelerin sadece 1000 tanesi gönderildiği için 1000 numunenin  maliyeti 760- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderlerine aktarılmalıdır. 200 adedi 157- Diğer Stoklar hesabında izlenmeye devam edilmelidir.

V- NUMUNE MALLARIN SATIŞI

Numune olarak üretilmesine rağmen mal müşteriye herhangi bir bedel alınarak satılır ise; bu durumda bedel karşılığı fatura kesilerek satış kaydı yapılmalı, satılan numunenin maliyeti de 620- Satılan Malın Maliyetine aktarılmalıdır. Uygulamada numune olarak üretilse de numune olarak verilmeyip satışı yapılan mallar olabilmektedir. Bunların satış kaydının yanında maliyetlerinin de izlenmesi önemli olmaktadır.

Örneğin, stokta kalan 100 TL maliyetli 200 adet numune yurt içine 400 TL + % 18 KDV’ye satıldığında şu kayıt yapılmalıdır.

––––––––––––––––/–––––––––––––––––
100 KASA	472
602 DİĞER SATIŞLAR		400
391 HESAPLANAN KDV		72
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ	100
157 DİĞER STOKLAR		100
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Numunelerin Fason Olarak Dışarıya Ürettirilmesi

ÖRNEK:

a- X İşletmesi 500 adet numune bornoz üretmesi için Y İşletmesine 1000 metre ham havlu kumaşı göndermiştir. Ham havlu kumaşının ortalama birim maliyeti 2.200.000 TL/metre’dir.

b- Y İşletmesi kumaşı boyamış, konfeksiyon bölümünde bornoz biçimine getirmiş 500 adet bornoz üretmiştir. Y İşletmesi fason üretim için 2.500.000.000 TL + % 18 KDV faturayı X İşletmesine göndermiş ve hesabına geçirmiştir.

c- X İşletmesi 500 adet bornozun 450 adedini numune olarak müşterilerine göndermiştir.

ÇÖZÜM:

a- Numune Malın Ham Havlu Maliyetinin Muhasebeleştirilmesi,

––––––––––––––––/–––––––––––––––––
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERİ	2.200.000.000
150 İLK MADDE VE MALZEME STOK		2.200.000.000
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Numune malların üretimi için gönderilen ham kumaşlar “Fason Gönderilen Mallar” biçiminde ayrıca nazım hesaplarda izlenmelidir.

b- Fason İş Faturasının X İşletmesi Tarafından Muhasebeleştirilmesi, Yansıtma ve Stoğa Alınma Kaydı;

––––––––––––––––/–––––––––––––––––
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ	2.500.000.000
191 İNDİRİLECEK KDV	990.000.000
320 SATICILAR		3.490.000.000
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
151 YARI MAMULLER - ÜRETİM	4.700.000.000
711 DİMM YANSITMA		2.200.000.000
731 GÜG YANSITMA		2.500.000.000
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
157 DİĞER STOKLAR	4.700.000.000
151 YARI MAMULLER - ÜRETİM		4.700.000.000
320 SATICILAR		3.490.000.000

c- Numunelerin Müşteriye Gönderilmesi;

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERİ	4.230.000.000
157 DİĞER STOKLAR		4.230.000.000
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

VI- SONUÇ

Numune mallar ister işletme içerisinde, ister fason olarak üretilmiş olsun bedelsiz olarak potansiyel müşterilere gönderildiğinde pazarlama, satış ve dağıtım gideri olarak dikkate alınmalıdır. Satış söz konusu olduğunda ilgili gider hesabının yanında bunların maliyeti diğer satışların maliyeti hesabında izlenmelidir.


Yazar:SüleymanYÜKÇÜ - CananYÜKÇÜYaklaşım Dergisi / Haziran 2004 / Sayı 138