Halka Açık A.Ş. Kar Dağıtımı ve Kayıtları

Halka Açık Anonim Şirketlerde Kâr Dağitimi Ve Muhasebe Kayıtları: Halka açık anonim şirketlerin kâr dağıtımına ait ilkelere TTK yanında SPK’de (sermaye piyasası kurulu) tespit etmektedir. SPK'ye göre halka açık anonim şirketlerde, 1.temettü tutarı, dağıtılabilir kârın en az %50'sinden az olamaz ve şirket ana sözleşmesinde birinci temettü oranının gösterilmesi zorunludur. Ayrılması gereken yedek akçeler ve 1. temettü ayrılmadıkça kâr ertesi yıla devredilemez, başka yedek akçe ayrılamaz.

Örnek:
Halka açık HG Anonim Şirketinin sermayesi 200.000 TL olup tamamı ödenmiştir. Sermaye nominal değeri 2 TL olan 100.000 adet hisse
senedinden oluşmaktadır. Şirketin 2008 yılı dönem kârı 80.000 TL’dir. Dönem kârından yapılacak indirim ve ilaveler yoktur. Şirketin ödediği geçici vergi 15.800 TL’dir. Şirket genel kurulu, yasal kesintilerden sonra kalan kârın tamamının dağıtımına 31.12.2008 tarihinde karar vermiştir. Şirketin şimdiye kadar ayırdığı 1.tertip yedek akçe tutarı 3.000.000 TL'dir. Şirket genel kurulu, 31.12.2008 tarihinde dönem kârından yasal kesintiler yapıldıktan sonra kalanın dağıtımına ilişkin dönem sonu finansal tablolarını onaylamıştır.

Cevap:
Kurumlar vergi matrahının hesaplanması aşağıdaki şekilde olur:

Dönem karı.....................................................80.000 TL
Mali kâr (kurumlar vergisi matrahı).........80.000 TL
Kurumlar vergisi............80.000 x 0, 20 = 16.000TL

1.Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması:

1.tertip yedek akçe........... 80.000 x %5 = 4.000 TL

Ortaklara 1. Temettünün Hesaplanması:

Dönem kârı................................................... 80.000 TL
Kurumlar vergisi(-) .................................. (16.000 TL)
1.tertip yedek akçe(-)................................ (4.000 TL)
Dağıtılabilir kâr.......................................... 50.000 TL
1.temettü........................ 50.000 x %50 = 25.000 TL

Sermaye Piyasası Kanunu göre 1.temettü tutarı, dağıtılabilir kârın %50’ si olarak dikkate alınmıştır.

2. Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması:

Dönem kârı................................................... 80.000 TL
Kurumlar vergisi(-) ....................................(16.000 TL)
1.tertip yedek akçe(-)................................. (4.000 TL)
1.temettü(-)..................................................(25.000 TL)
2.tertip yedek akçe matrahı .................... 35.000 TL
2.tertip yedek akçe..........35.000 x %10 = 3.500 TL

Ortaklara 2. Temettün Hesaplaması:

Dönem kârı.....................................................80.000 TL
Kurumlar vergisi(-)..................................... (16.000 TL)
1.tertip yedek akçe(-)................................. (4.000 TL)
1.temettü(-)...................................................(25.000 TL)
2.tertip yedek akçe(-)................................. (3.500 TL)
2.temettü....................................................... 31.500 TL

Gelir Vergisi Stopajının Hesaplanması:

1.temettü ........................................................25.000 TL
2.temettü ........................................................31.500 TL
Gelir vergisi stopajı matrahı......................56.500 TL
Gelir vergisi stopajı.........56.500 x %10 = 5.650 TL

Hisse başına temüttünün hesaplanması şöyledir:

Hisse başına temüttü = (I.temüttü + II.temüttü) / Hisse senedi sayısı
Hisse başına temüttü = (25.000 + 31.500) / 100.000 = 0.565 TL

Hisse senedinin değeri = 200.000 / 100.000 = 2 TL

Hisse başına düşen temettü yüzdesi = Hisse başına temettü tutarı / Hisse senedi değeri
Hisse başına düşen temettü yüzdesi = 0,565 / 2 = %2825

HG ANONİM ŞİRKETİ
KAR DAĞITIM TABLOSU

A.DÖNEM KÂRININ DAĞITIMI
1. DÖNEM KÂRI.................................................................................................... 80.000
2.ÖDENECEK VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (-)................................(16.000)
- Kurumlar vergisi......................................................................... 16.000

DÖNEM NET KÂRI............................................................................................. 64.000
3. GEÇMİŞ DÖNEM ZARARI (-)............................................................................ -------
4. I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-)................................................................ (4.000)
5. İŞLETMEDE BIRAKILMASI VE TASARRUFU ZORUNLU YASAL FONLAR (-).... -------

DAĞITABİLİR NET DÖNEM KÂRI................................................................... 60.000
6. ORTAKLARA BİRİNCİ TEMETTÜ (-)............................................................... (25.000)

KALAN KÂR........................................................................................................... 35.000
7. PERSONEL TEMETTÜ (-).................................................................................... -------
8. YÖNETİM KURULUNA TEMETTÜ (-)............................................................... -------
9. ORTAKLARA İKİNCİ TEMETTÜ...................................................................... (31.500)
10. II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE(-)................................................................. (3.500)

B.YEDEKLERDEN DAĞITIM..................................................................................................................... --------

C. HİSSE BAŞINA TEMETTÜ
- Hisse başına temettü tutarı........................................................................................... 0,565
- Hisse başına temettü yüzdesi ........................................................ %2825

Kâr dağıtımının muhasebe kayıtları:

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................31.12.2008...................................... 691-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI 370- DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar Vergisi	16.000	16.000

2

....................................31.12.2008...................................... 690-DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS 691- DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS.

80.000

16.000 64.000

3

....................................31.12.2008...................................... 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS. 590-DÖNEM NET KÂRI HESABI

64.000

64.000

2009 yılında yapılması gerekli kayıtlar şöyledir:

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................01.01.2009...................................... 590-DÖNEM NET KÂRIHESABI 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI	64.000	64.000

Ortaklara ödenecek kâr payının tahakkuk kaydının yapılması şöyledir:

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................10.01.2009...................................... 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI 331-ORTAKLARA BORÇLAR HS 1. Temettü 25.000 2. Temettü 31.500 540-YASAL YEDEKLER 1. Tertip yedek akçe 4.000 2. Tertip yedek akçe 3.500	64.000	56.500 7.500

Ortaklara kâr payı ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılır:

2

....................................10.01.2009...................................... 331-ORTAKLARA BORÇLAR HS 1. Temettü 25.000 2. Temettü 45.000 100-KASA HESABI 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Gelir vergisi stopajı

56.500

50.850 5.650

Gelir vergisi stopajının muhtasar beyanname ile ödenmesi gerekir. Ödeme kaydı şöyle yapılır:

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................25.01.2009...................................... 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Gelir vergisi stopajı 100-KASA HESABI	5.650	5.650

Kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilip ödenmesi halinde yapılması gerekli yevmiye kaydı aşağıdaki gibi yapılır:

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................15.04.2009...................................... 370- DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar vergisi 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi	16.000	16.000

2

....................................15.04.2009...................................... 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi 100-KASA HESABI

16.000

16.000